اصلاح ساختار بودجه؛ آیا دخل وخرج کشور در سال آینده بدون نفت بسته می‌شود؟

علی قنبری عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس با اشاره به اینکه در حال حاضر شرایط برای انجام اصلاحات لازم در بودجه سنواتی کشور فراهم است، گفت: «سال‌هاست که ضرورت انجام این اصلاحات حس می‌شود، اما بعد از اتفاقات گوناگونی که در این رابطه افتاده، به نظر می‌رسد زمان آن فرا رسیده تا سهم نفت

جارستان_ کارشناسان اقتصادی همواره بر این موضوع تاکید کرده‌اند که می‌بایست سهم نفت در بودجه های جاری کشور به صفر برسد و پول نفت تنها خرج پروژهای عمرانی بشود، موضوعی که طی سالیان اخیر هیچگاه جنبه عملیاتی به خود نگرفت، اما به نظر می‌رسد برای بودجه سال آینده، با توجه به شرایط موجود دولت قصد انجام این کار را دارد.

کاهش درآمدهای نفتی و به تبع آن کسری بودجه‌ای ای که گریبانگیر دولت شده، بازهم این موضوع را پیش کشیده که بودجه سنوانی باید دچار اصلاحات ساختاری شود و به صورت عملیاتی و هدفمند بسته شود، امری که طی سالیان اخیر محقق نشده، از طرفی انجام این کار نیاز به عزم جدی دولت دارد تا بتوان در شرایطی که درآمدهای نفتی به شدت کاهش یافته از طریق درآمدهای جایگزین بودجه را پوشش داد.

محمدباقر نوبخت رییس سازمان برنامه و بودجه درخصوص اصلاح ساختار بودجه ریزی کشور گفت: «برای اصلاح ساختار بودجه چهار محور مشخص شد که عبارتند از درآمدهای پایدار که جایگزین نفت می‌شود؛ بخش هزینه‌هایی که از آن به عنوان هزینه‌های کارآمد یاد می‌کنیم؛ بخش ثبات‌سازی در اقتصاد برای توسعه و نهایتا اصلاح نهادی نظام بودجه‌ریزی کشور.»

رییس سازمان برنامه و بودجه اضافه کرد: «در بودجه سال ۹۹ برای نخستین بار نفت از هزینه‌های جاری جدا می‌شود و به طرح‌های عمرانی اختصاص پیدا می‌کند.»

اصلاح ساختار بودجه؛ آیا دخل وخرج کشور در سال آینده بدون نفت بسته می‌شود؟
حسین راغفر معتقد است شش گروه بزرگ باید مالیات حقه خود را بپردازند

مالیات باید جایگزین درآمدهای نفت شود
در همین رابطه حسین راغفر اقتصاددان با تاکید بر اینکه دولت باید برای قطع وابستگی بودجه به نفت از شش گروه بزرگ مالیات بگیرد، به فرارو گفت: «گروه اول که باید مالیات از آن‌ها اخذ شود، مالیات بر عایدی سرمایه است که به طور مثال می‌توان از خانه‌های خالی گرفته شود، اما دولت تعمدا این کار را نمی‌کند، در تیرماه سال ۹۳ دولت لایحه مالیات بر عایدی سرمایه را به مجلس برد، اما بعد از آن خود با همکاری بهارستان نشینان آن لایحه را از دستور کار خارج کردند.»

راغفر دسته دوم را بنگاه‌های اقتصادی دانست که از منابع حاصل از رانت و همچنین حمایت‌های یارانه‌ای برخوردار هستنتد، اما مالیات نمی‌دهند و افزود: «شرکت‌های پتروشیمی، فولادی و خودروساز‌ها از این دسته هستند، در همین رابطه سال گذشته ۱۷ شرکت خصولتی ۶۸ هزار میلیارد تومان سود خالص به جیب زدند که به هیچ عنوان به اندازه مکفی مالیات این سود را نپرداختند.»

این کارشناس مسائل اقتصادی با تاکید بر اینکه دسته سوم، شرکت‌ها و اشخاصی هستند که معادن کشور را در اختیار دارند، افرود: «این عده به هیچ وجه با توجه به درآمد و عایدی که دارند مالیات نمی‌دهند و حق مالکیتی که می‌پردازند با حجم سودی که می‌برند هیچ گونه تناسخی ندارد.»

وی همچنین دسته چهارم را به گروه‌هایی نسبت داد که سال گذشته بیش از ۵۰۰ هزار میلیارد تومان ارز ۴۲۰۰ تومانی دریافت کردند و از رانت آن سود بردند، اما به هیچ وجهی ریالی مالیات آن را پرداخت نکردند.»

راغفر دسته پنجم را شرکت‌های صادر کننده‌ای برشمرد که از بخشودگی‌ها و معافیت‌های مالیاتی بسیار خوبی بهره‌مند هستند و در این زمینه اضافه کرد: «آن‌ها با توجه به درآمد‌های ارزی که در اختیار دارند، می‌بایست مالیات خود را نیز به دولت بدهند، اما از این کار استنکاف می‌کنند.»

این استاد اقتصاد دسته ششم را نیز هر نهادی اعلام کرد به هر نحو و انحایی از بودجه عمومی سهم می‌برد، اما مالیات خود را نمی‌پردارد.»

اصلاح ساختار بودجه؛ آیا دخل وخرج کشور در سال آینده بدون نفت بسته می‌شود؟
علی قنبری می گوید الان زمان مناسبی برای ایجاد اصلاحات ساختاری در ترکیب بودجه است

جدا کردن پول نفت از بودجه جاری ضروری است
علی قنبری اقتصاددان و عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس در گفتگو با فرارو با اشاره به اینکه در حال حاضر شرایط برای انجام اصلاحات لازم در بودجه سنواتی کشور فراهم است، گفت: «سال‌هاست که ضرورت انجام این اصلاحات حس می‌شود، اما بعد از اتفاقات گوناگونی که در این رابطه افتاده، به نظر می‌رسد زمان آن فرا رسیده تا سهم نفت در بودجه جاری کشور به کم‌ترین حد خود برسد.»

وی با تاکید بر اینکه به مرور زمان می‌توان این امر را اجرایی کرد و این کار نشدنی نیست، اضافه کرد: «طی دوسال گذشته نیز تلاش‌هایی در این راستا انجام شد، اما خوب کامل نبود، اما با توجه به عزم و برنامه‌ریزی که دولت در این ربطه انجام داده، به نظر می‌رسد بودجه سال ۱۳۹۹، متفاوت از سال‌های گذشته بسته شود.»

قنبری افزود: «این یک الزام برای اقتصاد ایران است که منابع نفتی باید صرف توسعه و عمران کشور شود، نه اینکه با آن حقوق کارمندان دولت پرداخت بشود، از سوی دیگر می‌توان با یک برنامه‌ریزی درست و اصولی این کاهش وابستگی را در مرور زمان اجرایی کرد.»

الزام اصلی کاهش وابستگی بودجه عمرانی به درآمدهای نفتی
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه الزام اصلی کاهش وابستگی بودجه عمرانی به درآمدهای نفتی، افزایش سایر منابع درآمدی دولت است، اظهار داشت: «در بسیاری از کشورها مالیات به عنوان پایدار‌ترین منبع درآمدی دولت‌ها محسوب می‌شوند، در ایران نیز باید این امر جا بیفتد، بر این اساس، برای رشد درآمدهای مالیاتی دولت، باید پایه‌های مالیاتی افزایش پیدا کند.»

این کارشناس مسائل اقتصادی گفت: «مالیات از خانه‌های خالی، مالیات بر ثروت و عایدی سرمایه؛ اخذ مالیات از نهادهایی که فعالیت اقتصادی می‌کنند، اما مالیات نمی‌دهند و همچنین دریافت مالیات از واردات که به طور حسابی مالیات نمی‌دهند باید در دستور کار دولت قرار بگیرد.»

قنبری با اذعان به اینکه صف پایه‌های مالیاتی که باید اضافه شوند، بلند است، گفت: «در زمینه مالیات، یک مسئله مهم دیگر، فرار مالیاتی است که در اقتصاد ایران به صورت گسترده وجود دارد و باید خیلی محکم و قاطع مقابل آن ایستاد و با آن مبارزه کرد.»

وی همچنین با اشاره به ضرورت فرهنگ‌سازی در مورد دادن مالیات از سوی شهروندان و مردم عادی، گفت: «باید این مسئله برای مردم جا بیفتد مالیاتی که از آن‌ها گرفته می‌شود، صرف امور مهم و حیاتی کشور می‌شود و در جای دیگری هزینه نمی‌شود، در صورتیکه این امر به صورت درست فرهنگ‌سازی شود، از این طریق می‌توان یک گام بلند برای کاهش مبارزه با فرار مالیاتی انجام داد.»

تحریم‌ها فرصت کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی را به وجود آورده است
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه باید از فرصت تحریم‌ها به نفع کاهش وابستگی بودجه به درآمد‌های نفتی استفاده کرد، گفت: «در سال‌های گذشته ما حدود ۲.۵ میلیون بشکه در روز نفت صادر می‌کردیم، اما در حال حاضر این موضوع به زیر ۵۰۰ هزار بشکه در روز رسیده، بنابراین دولت با کسری بودجه ناشی از کاهش درآمد‌های نفتی روبرو است.»

وی‌با‌ اشاره به راهکارهای دولت‌ برای‌ جبران‌ کسری بودجه طی سال جاری، اظهارداشت: «دولت در این رابطه چهار جایگزین برای جبران کسری بودجه در نظر گرفت که شامل برداشت از صندوق توسعه ملی، استفاده از حساب ذخیره ارزی، انتشار اوراق قرضه و فروش دارایی‌های دولت است، اما باید در این زمنیه گفت، دولت در آینده باید از مالیات بیشترین بهره را به منظور جبران کسری بودجه ببرد.»

قنبری با بیان اینکه باید با فرار مالیاتی به صورت گسترده و ریشه‌ای مبارزه کرد، گفت: «در حال حاضر فرارهای مالیاتی زیادی در کشور وجود دارد، مثال عینی و ملموس این داستان طفره رفتن پزشکان از دادن مالیات است، درحالیکه این صنف درآمدهای بسیار بالایی دارند، ولی به هر طریقی که شده می‌خواهند از زیر دادن مالیات شانه خالی کنند.»

این استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه اگر دولت می‌‌خواهد در سال آینده اساس بودجه جاری کشور را مالیات قرار دهد و سهم نفت در این بخش را به صفر برساند باید، با فرار مالیات به شدت برخورد کند، افزود: «در این رابطه تمامی صنوف باید مالیات حقه خود را بپردارند، دراین رابطه آن‌ها بابت فعالیتی‌ که انجام می‌دهند و درآمدی که کسب می‌کند، باید مالیات مرتبط با آن را هم بدهند.»

قنبری اضافه کرد: «در صورتیکه دولت بتواند موضوع مالیات را یک سامانی بدهد و درآمدهای خود را از این منبع به میزانی که لازم است افزایش دهد، آن زمان می‌توان مالیات را به طور کامل جایگزین درآمدهای نفتی در بودجه جاری کشور کرد.» / تیک